podobrazie

Czym jest podobrazie?

Podobrazie malarskie, inaczej podłoże malarskie, oznacza specjalnie przygotowaną powierzchnię, przeznaczoną do malowania farbami. Najpopularniejsze wśród artystów są farby akrylowe, akwarelowe i olejne, inne to gwasz, tempera lub techniki mieszane. W malarstwie akrylowymi i olejnym najczęściej stosowane są podobrazia, których konstrukcja składa się z drewnianego krosna malarskiego, określanego też jako blejtram, na który naciągnięte jest zagruntowane płótno. Takie płócienne podłoże można dostać w każdym sklepie plastycznym. Występują one w różnych rozmiarach oraz różnią się rodzajem i jakością wykorzystanych do ich produkcji materiałów, co ma bezpośrednie przełożenie na cenę.

Historia płótna malarskiego

Kariera płóciennego podobrazia zaczęła się w okresie renesansu w Wenecji, kiedy to ten materiał zaczął wypierać wcześniej powszechnie stosowane deski drewniane. Zaczęto doceniać fakt, że ten rodzaj podłoża nie rozwarstwia się i nie odkształca w tym stopniu co drewno i jest przy tym o wiele lżejszy. Miało to znaczenie zwłaszcza w przypadku malowideł o większych rozmiarach, które nastręczały spore trudności w transporcie. Dodatkową zaletą krosien malarskich była możliwość odpięcia zamalowanego płótna od ramy i zwinięcia go w rulon, co umożliwiało przenoszenie dzieł w bezproblemowy i bezpieczny sposób.

Początkowo jako tkaninę stosowano przędzę z konopi, później popularność zyskał len, a od XIX zaczęto także używać bawełnę. Obecnie do obciągania krosien malarskich stosuje się głównie te dwie ostatnie tkaniny, a każda z nich ma nieco inne właściwości.

Cechy płótna bawełnianego

Bawełna składa się z miękkich, puszystych włókien o dużej chłonności i elastyczności. Jest tańsza w produkcji niż len, co przekłada się bezpośrednio na cenę podobrazia. Struktura bawełny jest gładsza od lnu i po zagruntowaniu oraz nałożeniu kilku warstw farby może być praktycznie niewidoczna. Rozciągliwość tej tkaniny ma swoje wady i zalety. Z jednej strony, pozwala na mocne naciągnięcie płótna na krosno, bez nadmiernego obciążania jego drewnianej konstrukcji. Jednak z drugiej strony, może to stanowić wadę w przypadku podobrazi o dużych rozmiarach, ponieważ w miarę upływu czasu materiał może za bardzo się rozciągnąć i stracić naprężenie, tworząc na powierzchni fałdy lub spowodować pękanie farby. Takiego efektu unikniemy, jeśli wybierzemy dobrej jakości bawełnę, o wysokiej gramaturze. Może ona wtedy stanowić atrakcyjną, bardziej ekonomiczną alternatywę dla lnu, o porównywalnej z nim jakości, ale niższej cenie.

Właściwości płótna lnianego

Płótno lniane jest cenione głównie ze względu na swą wytrzymałość i odporność na uszkodzenia, dlatego jest wybierane przez wielu artystów. Nie jest tak elastyczne jak bawełna, jednak ze względu na fakt, że len jest rośliną oleistą, tkanina ta zachowuje odpowiednią sprężystość, włókna nie rozchodzą się i nie tracą łatwo formy

Zalety płótna włoskiego

Ekspertami w produkcji płótna bawełnianego i lnianego są Włosi, którzy są światową potęgą w przemyśle tekstylnym. Ich technologia wytwarzania tych tkanin opiera się na trzech fundamentach:

– doskonałym, starannie wyselekcjonowanym surowcu,;

– wieloletniej tradycji i wiedzy, przekazywanej często w obrębie jednej rodziny z pokolenia na pokolenie;

– ciągłych inwestycjach w nowe technologie.

Połączenie tych czynników sprawia, że płótno włoskie jest uważane na najlepszy materiał na podobrazie, stanowiący klasę samą w sobie.

Płótno – na co jeszcze zwrócić uwagę?

Zarówno bawełniane jak i lniane płótno zbudowane jest z naprzemienne przeplatających się nitek – ułożonych poziomo, tworzących tzw. wątek i pionowo, zwanych osnową. Do celów malarskich produkuje się tkaniny, w których wątek i osnowa składają się z nitek o tej samej grubości i właściwości, dzięki czemu płótno pracuje równomiernie – kurczy się lub wydłuża tak samo w obu kierunkach. Dobrze zaopatrzony sklep plastyczny zazwyczaj oferuje płótna o zróżnicowanej jakości, rozmaitej gramaturze, fakturze, bielone lub surowe.

Gramatura

Generalnie rzecz ujmując, im wyższa gramatura tkaniny naciągniętej na krosno, tym materiał będzie bardziej solidny, zwarty, grubszy, odporniejszy i trwalszy. Niskiej jakości tkaniny charakteryzują się luźniejszym splotem, a do ich produkcji wykorzystuje się cienkie, delikatne materiały, w dotyku przypominające bardziej wiotki papier niż mocne płótno. Jeśli jednak nie zależy nam na wysokiej jakości i potrzebujemy tylko podłoża do ćwiczeń, spokojnie możemy wybrać tego typu rozwiązanie.

Faktura

Kolejną kwestią jest faktura płótna. W zależności od preferencji artysty i pożądanego efektu, można wybrać materiał o bardziej lub mniej widocznym splocie, a faktura płótna może być wyraźnie dostrzegalna pod warstwą farby lub praktycznie niewidoczna. Zwolennikiem płótna o charakterystycznej, chropowatej strukturze był m.in. postimpresjonista Paul Gauguin, który do konstrukcji podłoży malarskich wykorzystywał jutę. Workami jutowymi posiłkowali się też inni artyści, często ze względu na ograniczone środki finansowe. Obecnie płótna jutowe lub inne, o bardziej wyraźnej fakturze są polecane do prac strukturalnych, w których chodzi o osiągnięcie trójwymiarowego efektu, poprzez nakładanie dużych ilości farby i innych mediów.